Truri i njeriut është një nga organet më të ndjeshme ndaj mungesës së ujit, pasi rreth 75% e tij përbëhet nga lëngje. Studime të shumta shkencore kanë treguar se edhe dehidratimi i lehtë – humbja e vetëm 1 deri në 2% e peshës trupore në ujë – mund të shkaktojë ndryshime të matshme në strukturën e trurit dhe të ndikojë negativisht në funksionet kognitive.
Sipas kërkimeve të publikuara në revistën “Human Brain Mapping” dhe “PLOS One”, truri i njeriut në kushte dehidratimi të lehtë pëson një tkurrje të përkohshme të vëllimit të tij, e cila rikthehet sapo trupi rehidratohet.
Në studimet me rezonancë magnetike, pas kufizimit të lëngjeve për rreth 16 orë, u vu re se truri humbte një pjesë të vogël të masës, ndërsa pas pirjes së ujit, i rikthehej gradualisht në përmasat normale. Kjo tregon se mungesa e ujit ndikon në strukturën e trurit dhe se efekti është real, edhe pse i kthyeshëm. Sipas studiuesit Michael Kempton nga “King’s College London”, dehidratimi rrit përqendrimin e kripërave në gjak dhe ul lëngjet qarkulluese në indet nervore, duke bërë që truri të humbasë përkohësisht “fryrjen” e tij natyrale.
Ky proces e ngadalëson transmetimin e sinjaleve nervore, duke ndikuar menjëherë në përqendrim, kujtesë afatshkurtër dhe shpejtësinë e reagimit. Kërkime të tjera të publikuara në “BMC Medicine” në vitin 2023, të udhëhequra nga Nishi et al., kanë treguar se te personat me nivel të ulët të hidratimit kronik, performanca mendore dhe kujtesa dobësohen në periudha afatgjata, duke përshpejtuar rënien kognitive, sidomos te të moshuarit. Pra, mungesa e ujit nuk është vetëm një problem i përkohshëm, por mund të ketë pasoja afatgjata në funksionin e trurit.
Një rishikim i gjerë nga studiuesi Adan A., i publikuar në “Journal of the American College of Nutrition” konfirmon se dehidratimi i lehtë ndikon në humor, përqendrim, dhe në aftësinë për të kryer detyra komplekse mendore. Subjektet që ishin lehtë të dehidratuara kishin më shumë vështirësi për të mbajtur vëmendjen, ndjenin lodhje mendore dhe raportonin “mjegull në tru”, një ndjesi që shumë njerëz e përjetojnë pas orësh të gjata pa ujë.
Sipas studiuesve të “Frontiers in Human Neuroscience”, këto ndryshime ndodhin për shkak të rritjes së osmolaritetit të gjakut dhe tërheqjes së ujit nga qelizat neuronale, gjë që ndikon në transmetimin sinaptik dhe në ekuilibrin elektrik të trurit. Ky mekanizëm shpjegon pse njerëzit që pinë më pak ujë gjatë ditës ndihen më të lodhur, kanë përqendrim më të dobët dhe përjetojnë më shpesh dhimbje koke apo marramendje.
Megjithatë, duhet theksuar se “tkurrja e trurit” nga dehidratimi nuk është aq dramatike sa për t’u krahasuar me rrushin që thahet e bëhet rrush i thatë. Kjo është një metaforë e ekzagjeruar. Ndryshimet janë mikroskopike dhe të kthyeshme sapo trupi furnizohet me lëngjet e nevojshme. Ekspertët theksojnë se për shumicën e njerëzve, pirja e mjaftueshme e ujit gjatë ditës është mënyra më e thjeshtë për të mbajtur trurin në gjendje optimale.
Uji ndihmon qelizat e trurit të qëndrojnë të ushqyera, ruan ekuilibrin elektrolitik dhe lejon komunikimin e shpejtë midis neuroneve. Kur ky ekuilibër prishet, edhe mendja fillon të “mjegullohet”. Për këtë arsye, shkencëtarët rekomandojnë që njerëzit të mos presin derisa të ndjejnë etje për të pirë ujë, sepse ndjenja e etjes është një sinjal i vonuar që trupi tashmë është në deficit të lehtë hidratimi. Simptoma si urina e errët, lodhja mendore, dhimbja e kokës dhe vështirësia për t’u përqendruar janë sinjale të qarta që trupi kërkon ujë.
Studime të fundit nga Universiteti i Harvardit dhe “Mayo Clinic” mbështesin idenë se një konsum mesatar prej 2 deri në 2.5 litra ujë në ditë ndihmon në ruajtjen e funksioneve optimale të trurit dhe të trupit, edhe pse sasia mund të ndryshojë sipas peshës trupore, moshës dhe aktivitetit fizik. Në përfundim, lajmi që truri “tkurret” kur nuk pi mjaftueshëm ujë është i vërtetë në thelb, por duhet kuptuar me saktësi shkencore. Dehidratimi ndikon realisht në strukturën dhe funksionin e trurit, por efektet janë të përkohshme dhe rikuperohen me rehidrim.
Pija e ujit nuk është vetëm për të shuar etjen, por një faktor thelbësor për të ruajtur kujtesën, fokusin, humorin dhe energjinë mendore. Truri, si çdo organ i gjallë, lulëzon vetëm kur ushqehet mirë — dhe uji është karburanti i tij më i domosdoshëm. /Korrespodenti