Një fije luksoze, dikur e rezervuar vetëm për perandorët e lashtë, është rikrijuar nga studiues koreanë. Një ekip i udhëhequr nga profesorët Dong Soo Hwang dhe Jimin Choi ka arritur të riprodhojë një fije të artë, të ngjashme me atë të 2000 viteve më parë, duke përdorur guaskën detare atrina pectinata, e kultivuar në ujërat bregdetare të Koresë.
Ky zbulim jo vetëm që ringjall mëndafshin legjendar të detit, por edhe shpjegon bazën shkencore të ngjyrës së tij të artë që nuk zbehet me kalimin e kohës. Studimi u publikua së fundmi në revistën Advanced Materials.
I quajtur shpesh “mëndafshi i artë i detit”, ky material ishte një nga më të çmuarit në periudhën romake, i përdorur vetëm nga perandorët dhe papët. Fija prodhohej nga fijet e bisit që sekreton Pinna nobilis, një guaskë e madhe mesdhetare që ngjitet në shkëmbinj përmes këtyre fijeve.
I njohur për ngjyrën e tij të artë të pashuar, lehtësinë dhe qëndrueshmërinë e jashtëzakonshme, mëndafshi i detit fitoi reputacionin e “mëndafshit legjendar”. Një shembull i famshëm është Relikja e Fytyrës së Shenjtë të Manoppello-s në Itali, që besohet të jetë bërë prej kësaj fijeje.
Megjithatë, ndotja detare dhe rënia ekologjike e kanë kthyer pinna nobilis në një specie të rrezikuar, dhe Bashkimi Europian ka ndaluar plotësisht mbledhjen e saj. Sot, mëndafshi i detit prodhohet vetëm në sasi shumë të vogla nga disa artizanë.
Për të kapërcyer këtë pengesë, studiuesit koreanë u përqendruan te atrina pectinata, një guaskë e ngjashme që përdoret për ushqim. Ajo sekreton gjithashtu fije bisi të ngjashme në strukturë dhe përbërje me ato të pinna nobilis. Duke përpunuar këto fije, ekipi arriti të rikrijojë mëndafshin e detit.
Por arritja e tyre shkon përtej kopjimit të pamjes. Shkencëtarët zbuluan se ngjyra e artë e mëndafshit të detit nuk vjen nga bojërat, por nga ngjyrosja strukturore, një dukuri që ndodh kur drita reflektohet nga nanostruktura të rregulluara në mënyrë të veçantë. Këto formohen nga një strukturë sferike proteine e quajtur fotonin, e cila krijon shtresa që ndërveprojnë me dritën për të prodhuar shkëlqimin karakteristik. Si tek krahët e fluturës apo flluskat e sapunit, kjo ngjyrë është jashtëzakonisht e qëndrueshme dhe nuk zbehet.
Studimi tregoi gjithashtu se sa më e rregullt të jetë struktura e proteinave, aq më e ndritshme bëhet ngjyra. Ndryshe nga ngjyrosja tradicionale, kjo nuk aplikohet nga jashtë, por krijohet vetë nga renditja e proteinave brenda fibrës, duke i dhënë materialit jetëgjatësi të jashtëzakonshme.
Një aspekt tjetër me rëndësi është përdorimi i qëndrueshëm i bisit të guaskës, i cili më parë hidhej si mbetje. Kjo qasje redukton ndotjen detare dhe ofron një tekstil ekologjik me vlerë kulturore e historike.
“Tekstilet me ngjyrosje strukturore janë natyrshëm rezistente ndaj zbehjes,” tha profesori Hwang. “Kjo teknologji na lejon të krijojmë ngjyra që zgjasin pa përdorur bojëra apo metale, duke hapur rrugë të reja për modën e qëndrueshme dhe materialet e avancuara.” / Phys