Prej dekadash, Bashkimi Europian ka funksionuar me një marrëveshje të pashkruar: Gjermania merrej me ekonominë, Franca me ushtrinë. Sot, kjo renditje po përmbyset.
Ndërsa Gjermania synon të bëhet fuqia kryesore ushtarake e Europës, balanca politike po ndryshon. Franca po përpiqet të ruajë relevancën e saj, ndërsa në Poloni, riarmatimi gjerman po ringjall kujtime të vjetra dhe po krijon idenë se një bosht Berlin–Varshavë mund të jetë mënyra më efektive për të frenuar Rusinë.
“Kudo ku shkoj, nga Baltiku në Azi, të gjithë po i kërkojnë Gjermanisë të marrë më shumë përgjegjësi,” tha Christoph Schmid, deputet gjerman socialdemokrat. “Ka pritje që Gjermania më në fund ta përputhë peshën ekonomike me fuqinë mbrojtëse.”
Gjermania drejt ushtrisë më të madhe të Europës
Nga një Bundeswehr i dobët dhe i pajisur keq, Gjermania po shndërrohet në një fuqi të mirëfilltë ushtarake. Kjo fuqi ushtarake nënkupton edhe ndikim politik dhe ekonomik, dhe Europa do të duhet të përshtatet me një Gjermani dominuese.
Deri në vitin 2029, Gjermania pritet të shpenzojë 153 miliardë euro në vit për mbrojtjen, rreth 3.5% të PBB-së, zgjerimi më i madh ushtarak që nga ribashkimi.
Në krahasim:
Franca synon rreth 80 miliardë euro deri në 2030.
Polonia po shpenzon këtë vit 4.7% të PBB-së, niveli më i lartë në NATO, dhe po ndërton një nga ushtritë më të mëdha dhe më moderne në kontinent.
Ndërkohë, Gjermania ka hapësirë të madhe fiskale për t’u armatosur: borxhi i Francës ka kaluar 110% të PBB-së, deficiti mbi 5%, ndërsa Polonia po lufton me koston e rritjes së shpenzimeve ushtarake.
Një zyrtar i BE-së e quajti këtë zhvendosje të potencialit ushtarak gjerman një lëvizje që ndryshon themelet. Një diplomat tjetër u shpreh më thjesht:
“Është gjëja më e rëndësishme që po ndodh sot në nivelin e BE-së.”
A po ndërton Gjermania një fuqi ushtarake europiane… apo gjermane?
Shumica e parave të reja për armët po mbeten brenda vendit.
Dokumente të brendshme të siguruara nga POLITICO tregojnë se Berlini po përgatitet të miratojë 83 miliardë euro kontrata mbrojtëse deri në fund të vitit 2026, nga tanke e fregata te dronë, satelitë dhe radarë.
Kjo është vetëm faza e parë. Pas saj qëndron një “listë dëshirash” prej 377 miliardë eurosh, që përfshin mbi 320 programe të reja armësh.
Më pak se 10% e kontratave do të shkojnë te kompanitë amerikane, një ndryshim drastik pas viteve ku Gjermania ishte ndër klientët kryesorë të SHBA-së. Pjesa dërrmuese do të shkojë në industrinë europiane, sidomos atë gjermane.
Franca e shqetësuar: një Gjermani e armatosur deri në dhëmbë
Në Paris, riarmatimi gjerman pritet me përzierje mosbesimi dhe frike.
“Në Francë, çdo zyrtar është në fund të ditës edhe zyrtar i mbrojtjes,” tha një zyrtar i BE-së, duke nënvizuar kulturën franceze të sigurisë.
Marrëdhëniet franco-gjermane mbeten të brishta:
Një zyrtar francez i mbrojtjes tha:
“Është një kombinim vigjilence dhe kërcënimi. Gjermania do të jetë shumë dominuese.”
Mosmarrëveshjet për projektin më të madh të përbashkët ushtarak, avionët e brezit të ardhshëm FCAS, vetëm sa e kanë thelluar hendekun.
Gjermania po shqyrton bashkëpunime alternative me Suedinë, Britaninë apo vetëm me Spanjën, gjë që alarmon Parisin.
Për Francën, FCAS nuk është thjesht projekt teknik; lidhet me armën bërthamore franceze dhe me pretendimin e saj për udhëheqje ushtarake në Europë.
“Nëse Gjermania na përjashton, a nuk ju shqetëson?” tha CEO i Dassault Aviation para deputetëve francezë.
Polonia: e kujdesshme, por e qartë
Në Varshavë, riarmatimi gjerman shihet si i nevojshëm, por gjithmonë me rezervë.
“Nuk mund t’u kërkojmë të gjithëve të shpenzojnë më shumë për mbrojtjen, përveç Gjermanisë,” tha një ish-ambasador polak.
Por kujtimet e luftës dhe dyshimi ndaj politikës së vjetër pro-ruse të Merkel mbeten të forta.
Zëvendësministri polak i mbrojtjes, Paweł Zalewski, tha:
“Gjermania duke bashkuar fuqinë ekonomike me atë ushtarake ka sjellë gjithmonë frikë. Këtë herë duhet parë në kontekst: e gjithë Europa po riarmatoset.”
Ai paralajmëroi edhe për ndikimin e AfD-së, partisë së ekstremit të djathtë gjerman, pro-Putin dhe me ide revizioniste territoriale:
“Nuk mund ta hapim këtë diskutim në Europë. Lufta e Dytë Botërore nisi kështu.”
Qendra e re e gravitetit po zhvendoset drejt lindjes
Nëse Gjermania bëhet motori ushtarak i Europës, ndërsa Polonia rritet si fuqia kryesore tokësore e NATO-s, balanca europiane po ndryshon.
Në Bruksel lind pyetja:
A mund ta kanalizojë BE-ja këtë moment drejt një mbrojtjeje të përbashkët, apo do të thellohet fragmentimi ushtarak?
Për shumicën e diplomatëve, një gjë është e qartë:
“Mund të duket frikshme, pa dyshim. Por Gjermania është pjesë e BE-së dhe NATO-s — dhe gjithçka mund të ndodhë deri atëherë.”/Politico