Shkencëtarët paralajmërojnë mundësinë e një shpërthimi të madh vullkanik, të ngjashëm me atë të malit Tambora në Indonezi, rreth 200 vjet më parë, më i fuqishmi nga ata që janë regjistruar zyrtarisht.
Shpërthimi i Tamborës në 1815 çoi në një “vit pa verë”. Temperatura globale ra, kultura të mëdha u shkatërruan, ndërsa uria dhe përhapja e kolerës lanë dhjetëra mijëra të vdekur.
Pyetja nuk është “nëse” por “kur”, i tha CNN profesori i klimës Marcus Stoffel, nga Universiteti i Gjenevës, duke vënë në dukje se provat gjeologjike tregojnë një shans 1 në 6 për një shpërthim të madh vullkanik këtë shekull.
Shpërthimi tjetër i madh do të “shkaktojë kaos klimatik”, tha Stoffel. “Njerëzimi nuk ka plan,” shtoi ai.
Sipas të dhënave satelitore, kur mali Pinatubo në Filipine shpërtheu në vitin 1991, ai lëshoi rreth 15 milionë tonë dioksid squfuri në atmosferë. Megjithëse nuk ishte një shpërthim aq i fuqishëm sa Tambora, temperatura globale ra me rreth 0,5 gradë Celsius, gjatë disa viteve.
Megjithëse për vullkanet më të vjetra, të dhënat e disponueshme janë “shumë të dobëta”, Stoffel tha se shpërthimet gjatë disa mijëra viteve të fundit kanë çuar në një rënie të përkohshme të temperaturave globale prej rreth 1 deri në 1.5 gradë Celsius .
Për shembull, shpërthimi i Taborës uli temperaturën mesatare globale me të paktën 1 gradë Celsius. Ekzistojnë gjithashtu dëshmi se një shpërthim shumë i fuqishëm në Indonezi në 1257 mund të ketë ndihmuar në fillimin e “Epokës së Vogël të Akullit”, një periudhë e ftohtë që zgjati qindra vjet.
Përveç kësaj, shpërthimet e forta vullkanike mund të ndikojnë në reshjet, duke përfshirë musonët në Afrikë dhe Azi.
“Një botë më e paqëndrueshme”
Të kuptuarit e efekteve të shpërthimeve të mëdha të mëparshme është thelbësore, megjithatë, dhe ato të ardhshme do të ndodhin në një botë shumë më të ngrohtë se në të kaluarën.
“Është një botë më e paqëndrueshme tani”, tha Michael Rabino, një profesor në Universitetin e Nju Jorkut që studion lidhjet midis shpërthimeve vullkanike dhe ndryshimeve klimatike. “Efektet mund të jenë edhe më të këqija se sa ishin në 1815”.
Ndërsa bota përballet me ngrohjen globale, një periudhë ftohjeje mund të tingëllojë pozitive. Megjithatë, shkencëtarët thonë se e kundërta është e vërtetë.
Në veçanti, vlerësohet se 800 milionë njerëz jetojnë në një distancë të shkurtër nga një vullkan aktiv , ndërsa një shpërthim i madh mund të zhdukë një qytet të tërë.
Në të njëjtën kohë, një rënie e temperaturës prej 1 gradë Celsius mund të tingëllojë e vogël, por siç raporton May Chim nga Universiteti i Kembrixhit, “nëse shikojmë rajone specifike, ndikimi do të jetë shumë më i madh”.
Vlen të theksohet se rënia e temperaturës nuk mund të ishte një argjinaturë drejt ndryshimeve klimatike, pasi brenda pak vitesh planeti do të kthehej në gjendjen e mëparshme.
Sa i përket ndikimit financiar, sipas Lloyd’s kostoja mund të kalojë 3.6 trilionë. dollarë vetëm në vitin e parë , në një skenar shpërthimi si ai i Tamborës.
Shpërthimi tjetër mund të ndodhë kudo. Ka zona që shkencëtarët po monitorojnë, si Indonezia, një nga vendet vullkanike më aktive në planet, por edhe të tjera si Yellowstone, në SHBA- në perëndimore, e cila nuk ka përjetuar një shpërthim të madh për qindra mijëra vjet.
“Cili do të jetë i radhës dhe kur, kjo mbetet ende e pamundur të parashikohet”, tha Stoffel.
Ka mënyra për t’u përgatitur për një eventualitet të tillë, tha ai, ndërsa u bëri thirrje ekspertëve që të vlerësojnë skenarët e rasteve më të këqija, të kryejnë teste elasticiteti dhe të hartojnë plane për evakuime dhe sigurinë ushqimore, ndër të tjera.
Sipas tij, bota është e papërgatitur për pasojat e një shpërthimi të madh dhe ne jemi vetëm në fillimin e marrjes së një shije të asaj që mund të ndodhë.