Një nga mënyrat më të thjeshta për të përmirësuar shëndetin përmes ushqimit mund të jetë një ndryshim i vogël në pjatë: zëvendësimi i patateve të bardha me patatet e ëmbla.
Sipas të dhënave të Harvard T.H. Chan School of Public Health, patatet e ëmbla janë ndër burimet më të pasura natyrale të beta-karotenit, një pigment i cili në trupin e njeriut shndërrohet në vitaminë A, një lëndë ushqyese thelbësore për shikimin, sistemin imunitar dhe riparimin e qelizave.
Ndërsa patatet e bardha pothuajse nuk përmbajnë fare vitaminë A, një patate e ëmbël me madhësi mesatare siguron mbi 100% të nevojës ditore të rekomanduar për këtë vitaminë, sipas bazës së të dhënave të USDA (U.S. Department of Agriculture).
Studime të publikuara në revistën shkencore The American Journal of Clinical Nutrition tregojnë se konsumimi i patateve të ëmbla të pasura me beta-karoten përmirëson ndjeshëm statusin e vitaminës A në fëmijët që vuajnë nga mungesa e saj, një problem që prek miliona njerëz në vendet në zhvillim dhe që mund të çojë në verbëri dhe komplikime të tjera serioze.
Projekti ndërkombëtar HarvestPlus, i mbështetur nga Organizata e Ushqimit dhe Bujqësisë (FAO), promovon kultivimin e varieteteve të patateve të ëmbla të fortifikuara natyrshëm me beta-karoten si një strategji të qëndrueshme për të luftuar mungesën e vitaminës A në Afrikë dhe Azi.
Ekspertët theksojnë se beta-karoteni është i sigurt, sepse trupi e konverton në vitaminë A vetëm aq sa i nevojitet, ndryshe nga suplementet sintetike që mund të çojnë në tepricë. Për më tepër, përthithja e këtij antioksidanti është më efikase kur patatet e ëmbla konsumohen me pak yndyrë të shëndetshme, si vaji i ullirit ose avokado.
Krahas përmbajtjes së lartë të vitaminës A, patatet e ëmbla përmbajnë edhe fibra, kalium dhe vitamina të grupit B, duke ndihmuar në kontrollin e glukozës dhe përmirësimin e shëndetit të zemrës.
Edhe pse pohimi popullor se ato kanë “1000 herë më shumë vitaminë A se patatet e bardha” është i ekzagjeruar, faktet tregojnë qartë se diferenca është e jashtëzakonshme — patatet e bardha ofrojnë pothuajse zero mikrogramë retinol ekuivalent, ndërsa patatet e ëmbla mund të përmbajnë mbi 900 mikrogramë për 100 gram produkt të gatuar.
Kjo i bën ato një nga ushqimet më të vlefshme për shëndetin e syve dhe sistemin imunitar. Përfundimisht, ndërrimi i patateve të bardha me patatet e ëmbla nuk është vetëm një zgjedhje kulinare — është një vendim ushqimor që ndihmon trupin të mbrohet nga mungesat ushqyese, oksidimi qelizor dhe plakja e parakohshme.
Burime: Harvard T.H. Chan School of Public Health – “Sweet Potatoes: A Source of Vitamin A”; USDA FoodData Central (2024); The American Journal of Clinical Nutrition (2005, DOI: 10.1093/ajcn/81.5.1080); HarvestPlus – “Vitamin A Sweet Potato Initiative”; FAO Nutrition Division./Korrespodenti