Aristoteli, babai i logjikës dhe përplasjet me Platonin: Një ndikim që ka mbijetuar shekuj

Aristoteli lindi në vitin 384 p.e.s. në qytetin Stageira të Maqedonisë, në Greqinë e lashtë. Ishte biri i Nikomakut, një mjek oborri i mbretit të Maqedonisë, gjë që i dha Aristotelit qasje të hershme në rrethin e dijes dhe elitës.

Në moshën 17-vjeçare u dërgua në Athinë për të studiuar në Akademinë e Platonit, ku qëndroi për rreth 20 vjet. Megjithëse ishte nxënës i devotshëm, Aristoteli shpesh nuk pajtohej me mësuesin e tij, duke zhvilluar një qasje më empirike ndaj dijes në kontrast me idealizmin e Platonit. Pas vdekjes së Platonit, Aristoteli u largua nga Athina dhe u thirr nga mbreti Filipi II i Maqedonisë për të qenë mësuesi i djalit të tij, Aleksandrit të Madh. Kjo periudhë pati ndikim të madh në mendimin e Aristotelit, por edhe në përhapjen e ideve të tij më vonë, përmes ekspeditave të Aleksandrit. Pas kthimit në Athinë, ai themeloi shkollën e tij filozofike, Liceun, ku ligjëroi dhe shkroi për gati 13 vjet. Aristoteli kontribuoi në mënyrë madhore në një gamë të gjerë fushash: filozofi, logjikë, etikë, politikë, metafizikë, fizikë, biologji, retorikë dhe estetikë.

Ai është i njohur si themeluesi i logjikës formale përmes sistemit të silogjizmave dhe për trajtimin e lëndëve shkencore me metodë sistematike e të bazuar në vëzhgim. Ndryshe nga Platoni që mbështeste ekzistencën e botës së ideve, Aristoteli këmbëngulte se realiteti duhet studiuar në formën e tij konkrete. Në “Etika Nikomake”, një nga veprat e tij më të njohura, ai zhvillon konceptin e “mesit të artë”, duke theksuar se virtyti qëndron në ekuilibrin ndërmjet dy ekstremeve. Ndërkohë, në “Politika”, ai analizoi sistemet e qeverisjes, duke e përkufizuar njeriun si një “qenie politike” që lulëzon vetëm në shoqëri. Ai e shihte shtetin si mjetin kryesor për realizimin e të mirës së përbashkët. Në biologji, Aristoteli ishte një nga të parët që përshkroi me saktësi shumë specie kafshësh dhe hodhi themelet e klasifikimit natyror, një gjë e jashtëzakonshme për kohën, shkruan panorama.

Ai studioi gjithashtu letërsinë dhe në “Poetika”, ai dha një analizë të thellë të tragjedisë, duke prezantuar terma kyç si “katharsis”, “mimesis” dhe struktura dramatike. Pas vdekjes së Aleksandrit, klima politike në Athinë u bë armiqësore ndaj maqedonasve. I përballur me kërcënime, Aristoteli u largua në Kalkidë, ku vdiq në vitin 322 p.e.s. Trashëgimia e Aristotelit është monumentale. Veprat e tij u ruajtën pjesërisht nga nxënësit e tij dhe u rishfaqën në Europë gjatë Mesjetës përmes përkthimeve arabe. Ai u bë figura më e rëndësishme për mendimin mesjetar, duke ndikuar thellësisht në filozofinë islame dhe atë perëndimore. Qasja e tij empirike mbeti bazë e kërkimit shkencor deri në epokën moderne. Aristoteli mbetet një nga mendimtarët më me ndikim të historisë, një figurë që ndryshoi mënyrën se si njerëzimi e sheh vetveten, botën dhe dijen.

Video nga Inteligjenca n'3D - mos e humbisni:

PUBLIKIMET E FUNDIT

TË NGJASHME

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here