Pandemia e koronavirusit ishte një gur themeli shëndetësor i shkruar në histori. Tani, virusi që shkaktoi një pandemi katër vjet më parë është reduktuar në nivelin e një ftohjeje të zakonshme pikërisht falë vaksinave efektive. Komuniteti shkencor, megjithatë, beson se një kërcënim i ri për njerëzimin po shfaqet. Pyetja e vetme është se cili patogjen do ta shkaktojë atë dhe kur.Tre sëmundje infektive janë një shqetësim i madh për ekspertët e shëndetit publik: malaria (një parazit), HIV (një virus) dhe tuberkulozi (një bakter). Të tre së bashku shkaktojnë rreth dy milionë vdekje në mbarë botën çdo vit. Në të njëjtën kohë, megjithatë, në listën e patogjenëve “të rrezikshëm” që janë kandidatë për një pandemi të re, një virus bie gjithnjë e më shumë në sy. Është H5N1 ai që shkakton gripin e shpendëve.
Virusi është përhapur mjaft gjerësisht si te shpendët e egër ashtu edhe te ata shtëpiak. Kohët e fundit është shpallur alarmi për shkak të zgjerimit të tij mes lopëve në disa shtete amerikane, si dhe mes kuajve në Mongoli, por edhe te shumë lloje të tjera gjitarësh. Është karakteristikë se të paktën 875 tufa lopësh në 16 shtete federale u testuan pozitive për gripin e shpendëve.
Kur rastet fillojnë të rriten te kafshët si zogjtë, ekziston gjithmonë shqetësimi për transmetimin e virusit – në këtë rast, H5N1 – te njerëzit. Gjegjësisht, gripi i shpendëve mund të infektojë njerëzit, me 61 raste të regjistruara në SHBA këtë vit. Këta janë kryesisht punëtorë fermash që ranë në kontakt me kafshë të infektuara ose njerëz që pinin qumësht të papasterizuar.
Krahasuar me numrin minimal të infeksioneve njerëzore në vitet e mëparshme, ky numër paraqet një rritje të ndjeshme. E kombinuar me një shkallë vdekshmërie prej 30 për qind të lidhur me infeksionet njerëzore, gripi i shpendëve bëhet një prioritet i vërtetë për ekspertët e shëndetit publik.
Vetëm një mutacion nevojitet për të mundësuar transmetimin nga njeriu te njeriu, raporton portali “Ygeia mou”.
Për fat të mirë, H5N1 nuk duket se transmetohet nga personi në person, duke e bërë atë dukshëm më pak të ngjarë të shkaktojë një pandemi te njerëzit. Viruset e gripit duhet të ngjiten në strukturat molekulare të quajtura receptorë të acidit sialik në sipërfaqen e qelizave në mënyrë që të hyjnë dhe të fillojnë të shumohen.
Viruset e gripit që janë përshtatur posaçërisht për njerëzit i njohin shumë mirë këta receptorë, gjë që e bën më të lehtë hyrjen e tyre në qeliza dhe përhapjen midis njerëzve. Në të kundërt, gripi i shpendëve është përshtatur në mënyrë specifike për receptorët e shpendëve dhe ka disa papajtueshmëri kur “lidhet” me receptorët njerëzorë. Kështu, në formën e tij aktuale, gripi i shpendëve nuk mund të përhapet lehtësisht midis njerëzve.
Megjithatë, një studim i kohëve të fundit tregoi se vetëm një mutacion në gjenomën e virusit H5N1 mund ta bëjë atë të aftë të përhapet nga personi në person, duke rritur në masë të madhe gjasat për të shkaktuar një pandemi.
“Ne jemi vetëm një mutacion larg,” komentoi profesori i njohur i sëmundjeve infektive Sotiris Tsiodras, duke folur në një konferencë të kohëve të fundit të Organizatës Kombëtare për Shëndetin Publik (EODY) për gripin e shpendëve, duke shtuar se ky mutacion mund të marrë disa vite për të ndodhur.
Nëse ky lloj i gripit të shpendëve bën një tranzicion të tillë dhe fillon të transmetohet mes njerëzve, qeveritë do të duhet të veprojnë shpejt për të kontrolluar përhapjen. Qendrat për Kontrollin e Sëmundjeve anembanë botës kanë zhvilluar plane gatishmërie ndaj pandemisë për gripin e shpendëve dhe sëmundje të tjera të mundshme. Për shembull, Mbretëria e Bashkuar ka blerë pesë milionë doza të vaksinës H5 që mund të mbrojë kundër gripit të shpendëve, të gjitha në përgatitje për një kërcënim të mundshëm në 2025.