Nga Oleh Velhan, RBC Ukraine
Nëpërmjet porteve shqiptare, produktet e ndaluara të naftës nga Rusia dhe Libia vazhdojnë të hyjnë në tregun evropian.
Sipas një hetimi, karburanti maskohet si material ndërtimi ose fshihet në anije të modifikuara posaçërisht, duke i lejuar kontrabandistët të shmangin sanksionet ndërkombëtare dhe kontrollet tatimore, raporton Balkan Insight.
Në fillim të vitit, dy anije, Besart dhe Aya Zanubya, mbërritën në Porto Romano, në bregun shqiptar, duke deklaruar se ngarkesa e tyre ishte çimento. Megjithatë, inspektimet zbuluan se ato transportonin rreth 600.000 litra naftë të padeklaruar. Hetuesit konstatuan se porti ishte përdorur në mënyrë të përsëritur për importimin e produkteve të ndaluara të naftës nga Rusia dhe Libia.
Ekspertët besojnë se pjesa më e madhe e karburantit të kontrabanduar është me origjinë ruse, ndërsa një pjesë tjetër vjen nga portet libiane të kontrolluara nga grupe të armatosura.
Rrjeti i kontrabandës dhe ryshfeti
Policia shqiptare nuk ka komentuar mbi hetimin, por burime në portin e Durrësit thonë se operacione të tilla mbështeten në deklarata doganore të falsifikuara dhe ryshfete. Kontrabandistët përdorin anije të vjetra që lundrojnë nën flamur tanzanian dhe janë regjistruar në kompani offshore, njëra prej të cilave është Batimarine Owner Ship, që ka kryer disa dërgesa të tilla.
Hetuesit dyshojnë se kontrabandistët kanë përdorur kontrata të rreme dhe rrugë të maskuara si udhëtime peshkimi ose rimorkimi për të shmangur kontrollet.
Pista malazeze dhe rrugët e reja
Midis viteve 2013 dhe 2016, rreth 1.7 milion litra karburant i paligjshëm u sollën në Shqipëri nga Mali i Zi, sipas hetuesve. Varkat e peshkimit përdoreshin si mbulesë, duke marrë naftë në vend të peshkut dhe duke shmangur taksat.
Prokurorët zbuluan gjithashtu një rrjet kompanish offshore që transportonte qindra mijëra litra nafte. Organizatorët e dyshuar, Juxhin Koka dhe Sergio Sula, aktualisht janë në arrati.
Lidhja libiane dhe rrjetet ndërkombëtare
Në vitin 2022, një tjetër anije, Queen Majeda, që vinte nga Bengazi i Libisë, u sekuestrua në Porto Romano. Autoritetet zbuluan 2.6 milion litra karburant detar, importi i të cilit është i ndaluar në Shqipëri.
Hetimi tregoi se në Libi, vendin e ndarë mes administratave rivale, kontrabanda e naftës financon grupet e armatosura. Ekspertët thonë se Rusia përdor lidhjet e saj me forcat e ‘Khalifa Haftar’ për të organizuar operacione të tilla nëpër Mesdhe.
Varkat e peshkimit si mbulesë
Prokurorët shqiptarë po hetojnë disa raste kur varkat e peshkimit transportonin karburant të kontrabanduar nga Libia, të përshtatura për të mbajtur dhjetëra mijëra litra. Ngarkesat maskoheshin si “shkëmbim peshku”.
Sipas Prokurorisë së Durrësit, që nga viti 2022 janë sekuestruar mbi 750,000 litra nafte kontrabandë. Karburanti i konfiskuar është me cilësi shumë të ulët, i përshtatshëm vetëm për anije mallrash dhe makineri, jo për automjete private.
Autoritetet shqiptare pranojnë se importet e paligjshme të karburantit vazhdojnë, pavarësisht sanksioneve, me Porto Romanon dhe Durrësin që mbeten qendra kryesore të tregtisë së paligjshme. Hetuesit i lidhin këto operacione me rrjete kriminale ndërkombëtare që përdorin anije të vjetra dhe kompani offshore për të fshehur rrugët reale të transportit.
Ndërkohë, rafineritë e Indisë kanë filluar të paguajnë për naftën ruse në juan, me kompaninë ‘Indian Oil Corp’ që ka kryer disa transaksione në monedhën kineze sipas kërkesës së tregtarëve.
Çmimet globale të naftës u rritën pas deklaratave të Shtëpisë së Bardhë për bisedime të mundshme tregtare me Kinën, të cilat investitorët i panë si një shenjë lehtësimi të tensioneve midis dy konsumatorëve më të mëdhenj të energjisë në botë.