Shkruar nga Yair Rosenberg
Kush po e komandon politikën e jashtme të Trump? Presidenti “pajtohet” me Iranin: Nga kërcënimet e luftës në marrëveshjen e re bërthamore
Në mandatin e parë të tij, Donald Trump e quajti Iranin armik dhe tërhoqi Amerikën nga marrëveshja bërthamore. Sot, në mandatin e dytë, ai po negocion fshehtazi për një pakt të ri, i cili po alarmon republikanët dhe konservatorët e vijës së ashpër. Por lufta e vërtetë, mes kampeve rivale në administratën Trump, zhvillohet pas dyerve të mbyllura të Shtëpisë së Bardhë.
Nëse kishte një gjë që njerëzit menduan se do të ndodhte me siguri në mandatin e dytë të Donald Trump, ishte lufta me Iranin. Kur Trump e tërhoqi SHBA-në nga marrëveshja bërthamore në vitin 2018, ai deklaroi se kjo ishte “marrëveshja më e keqe dhe më e njëanshme që kanë bërë ndonjëherë Shtetet e Bashkuara”. Ky qëndrim kulmoi në janar 2020, me urdhërimin e vrasjes së gjeneralit iranian Qassem Soleimani, duke çuar në përshkallëzimin e tensioneve mes dy vendeve.
Megjithatë, sot, Trump është i përfshirë në negociata intensive me Iranin për një marrëveshje të re bërthamore, e cila, sipas kritikëve konservatorë, ngjan shumë me marrëveshjen e vitit 2015 të administratës Obama-Biden. Kjo kthesë dramatike ka shkaktuar lavdërime të papritura nga ish-zyrtarët e administratës Obama, ndërsa ka alarmuar konservatorët e vijës së ashpër që e kanë mbështetur Trumpin pikërisht për politikën e tij agresive ndaj regjimit iranian.
Analisti pro-Trump për Lindjen e Mesme, Michael Doran, e quajti marrëveshjen e propozuar “një rikthim në epokën Obama”, duke paralajmëruar se kjo do të ruante aftësitë e fshehta bërthamore të Iranit, duke i dhënë mundësi regjimit që ta rindërtojë programin e tij në të ardhmen.
Kjo qasje e re diplomatike është në fakt pasojë e një konflikti të madh për pushtet që po zhvillohet pas dyerve të mbyllura në Shtëpinë e Bardhë. Shumë nga figurat kyçe që dominuan politikën e jashtme të mandatit të parë të Trump, si Jared Kushner, Mike Pompeo, Nikki Haley dhe Jason Greenblatt, mungojnë në administratën aktuale. Madje, disa prej tyre nuk e kanë më as certifikatën e sigurisë.
Sot Trump është i rrethuar nga një grup heterogjen këshilltarësh që janë ndarë në kampe konkurruese, duke orientuar politikën e jashtme në drejtime të ndryshme. Në këtë administratë, personazhe si Steve Witkoff, një mik personal i Trump pa përvojë diplomatike, kanë marrë rol kyç. Witkoff, i dërguar i posaçëm për Lindjen e Mesme, është ai që drejton negociatat e reja me Iranin. Po ashtu, Adam Boehler, i dërguari i Trump për lirimin e pengjeve në Gaza, është përfshirë në negociata të drejtpërdrejta dhe të pazakonta me Hamasin.
Në anën tjetër qëndrojnë figura tradicionale republikane si Sekretari i Shtetit Marco Rubio dhe Këshilltari i Sigurisë Kombëtare Michael Waltz, që vazhdojnë të mbështesin një politikë agresive ndaj Iranit dhe aleatëve të tij. Ata përplasen vazhdimisht me neo-izolacionistët e drejtuar nga zëvendëspresidenti J.D. Vance, të cilët kërkojnë që Amerika të tërhiqet nga angazhimet ndërkombëtare dhe të shmangë çdo ndërhyrje ushtarake jashtë vendit.
Këto fraksione konkurrente janë shfaqur hapur në skandale të fundit, si për shembull debati mbi sulmet ndaj rebelëve Huthi në Jemen apo shkarkimet e fundit në Departamentin e Mbrojtjes. Përplasjet e brendshme janë kaq intensive, sa një bisedë e zhvilluar në platformën Signal, ku Vance kundërshtonte sulmet ndaj Huthëve dhe kritikonte aleatët evropianë, përfundoi aksidentalisht në duart e gazetarit Jeffrey Goldberg të revistës “The Atlantic”.
Publikisht, administrata Trump përpiqet të japë imazhin e unitetit, por prapa skenave, lufta e brendshme për politikën e jashtme vazhdon të jetë intensive. Dhe ky konflikt nuk është i pazakontë në historinë e presidencave amerikane, ku shpesh politika e jashtme formësohet nga grupe konkurrente brenda vetë Shtëpisë së Bardhë.
Një gjë është e sigurt: ky ndryshim i madh në politikën e jashtme të Trump ndaj Iranit është vetëm maja e ajsbergut e betejës së vërtetë që po ndodh për kontrollin e administratës së tij.