Arktiku po përjeton një transformim dramatik dhe të pakthyeshëm, një ndryshim i dokumentuar nga matjet shkencore dhe krahasimet vizuale të bëra gjatë më shumë se një shekulli.
Studimet e fundit, përfshirë ato të Universitetit të Washington, konfirmojnë se vëllimi i akullit detar ka rënë ndjeshëm, me një shpejtësi humbjeje që sot është shumëfish më e madhe se ajo e regjistruar në fillim të shekullit të kaluar.
Kjo nuk është thjesht një dukuri natyrore ciklike; shkencëtarët janë të njëzëshëm se ngrohja në këtë rajon po ndodh pothuajse katër herë më shpejt se mesatarja globale.
Shumëkush mendon se ajo që ndodh në Poli të Veriut mbetet atje, por e vërteta është se shkrirja e Arktikut ka pasoja globale që na prekin drejtpërdrejt të gjithëve. Së pari, kjo humbje përshpejton vetë ngrohjen globale përmes efektit albedo: Akulli i bardhë reflekton rrezet e diellit në hapësirë, por kur ai shkrihet, zbulon ujin e errët të oqeanit, i cili thith më shumë nxehtësi.
Së dyti, shkrirja e akullnajave kontribuon në ngritjen e nivelit të deteve, duke rrezikuar qytetet tona bregdetare. Së treti, ajo kërcënon mbijetesën e jetës së egër, duke prishur habitatet e arinjve polarë, fokave dhe morsave, të cilët varen nga akulli për ekzistencën e tyre.
Ndikimi më i drejtpërdrejtë dhe ndoshta më shqetësues për jetën tonë të përditshme lidhet me moti ekstrem.
Ngrohja e shpejtë e Arktikut po zvogëlon diferencën e temperaturës me zonat më në jug. Kjo dobëson Rrymën e Shpejtë të Ajrit (Jet Stream), një lumë ajri që normalisht e mban ajrin polar të ftohtë në vendin e tij.
Kur kjo rrymë dobësohet dhe fillon të “valëzohet”, i lejon ajrit polar jashtëzakonisht të ftohtë (Vorutla Polare) të depërtojë në jug, duke sjellë ngrica të papritura në zona që nuk janë mësuar me to, apo duke shkaktuar valë të nxehti intensive në zona të tjera.
Kjo do të thotë se moti po bëhet gjithnjë e më i paparashikueshëm, duke dëmtuar bujqësinë dhe infrastrukturën.
Përveç këtyre, shkrirja e akullit ka edhe implikime gjeopolitike dhe ekonomike.
Hapja e rrugëve detare të reja (si Rruga Detare Veriore) ul kostot dhe kohën e transportit global, duke ofruar rrugë tregtare më të shkurtra. Megjithatë, kjo sjell më shumë anije dhe kërkime për burime (naftë dhe gaz) në një ekosistem të virgjër dhe delikat, duke rritur rrezikun e ndotjes dhe duke e përshpejtuar edhe më tej dëmtimin e mjedisit.
Në përfundim, ajo që konfirmon National Snow and Ice Data Center – se akulli i vjetër dhe jetëgjatë po zëvendësohet nga akulli sezonal, i hollë dhe i lehtë për t’u shkrirë – nuk është thjesht një statistikë. Imazhet vizuale të humbjes së akullit, të dokumentuara edhe nga organizata si Greenpeace, shërbejnë si dëshmi e pakundërshtueshme.
Arktiku nuk është më si dikur. Kjo krizë nuk është një rrezik i së ardhmes, por një realitet i tanishëm që kërkon veprim global dhe të menjëhershëm nga të gjithë, pasi ndikimet e tij prekin në mënyrë të drejtpërdrejtë motin, ekonominë dhe sigurinë tonë kudo në botë./Korrespodenti