Në prill 2020, fotografi indonezian Joshua Irwandi realizoi një nga imazhet më tronditëse dhe prekëse të pasojave që solli Covid-19.
Covid-19 u konfirmua për herë të parë në Indonezi më 2 mars 2020, një instruktore vallëzimi dhe nëna e saj rezultuan pozitive pasi kishin pasur kontakt me një person të infektuar.
Indonezia është një vend i madh i përbërë nga mijëra ishuj, por iu desh pak më shumë se një muaj që sëmundja të përhapej në të gjitha 34 provincat e saj, përfshirë edhe ishullin Java.Java është ishulli më i populluar në botë, me mbi 151 milionë banorë. Ndërsa pandemia u përhap, Java, dhe kryeqyteti i tij i mbipopulluar, Xhakarta, u kthyen në një epiqendër të përhapjes së sëmundjes.
Punonjësit e shëndetësisë në Indonezi u përballën me këtë sëmundje të re me burime të pakta në fillim. Një studim vlerësoi se deri në korrik 2021, mbi 1500 punonjës të shëndetësisë ishin vrarë nga kjo sëmundje. Infermierët në këtë vend të dendur në popullsi raportuan mungesë të pajisjeve mbrojtëse personale (PPE) në fazat e hershme të pandemisë, ndërsa rast pas rast shtohej dita-ditës.
Indonezia, natyrisht, nuk ishte vetëm përballë kësaj sëmundjeje. Si pjesë e një serie për të dokumentuar reagimin global ndaj virusit në prill 2020, National Geographic ngarkoi fotografin indonezian Joshua Irwandi të mbulonte betejën e vendit të tij kundër Covid-it.
I veshur me një kostum mbrojtës si punonjësit e shëndetësisë që po ndiqte, Irwandi kaloi ditët e tij brenda një spitali në Xhakarta, duke vëzhguar nga afër përpjekjet për të shpëtuar jetë.
Ata nuk ia dilnin gjithmonë. Një pacient, identiteti i të cilit nuk është zbuluar kurrë për publikun, vdiq në shtratin e tij të spitalit. Irwandi bëri një foto pasi trupi ishte mbështjellë me mbulesa mbrojtëse për të shmangur infektimin.
“Kjo ishte procedura e përcaktuar nga Ministria e Shëndetësisë e Indonezisë,” thotë Irwandi. “Si të trajtohen trupat, duhej të mbështilleshin. Ajo që ndodhi atë ditë ishte se po ndiqja mjekët dhe infermierët në spital, dhe më njoftuan se një pacient sapo kishte ndërruar jetë.”
Irwandi fillimisht fotografoi infermierët, të veshur nga koka te këmbët me pajisje mbrojtëse, ndërsa mbështillnin trupin me çdo gjë që kishin në dispozicion. “Së pari me thasë mbetjesh infektive, në fakt, dhe pasi trupi ishte pak a shumë mbështjellë, filluan ta mbështillnin me plastikën që e sheh në supermarkete,” thotë ai. “Mendoj se zgjati rreth një orë të lodhshme në vapë. Ata mendonin se nëse e fiknin kondicionerin, ndoshta virusi do të vdiste. Dhe ti je aty duke punuar nën një maskë të nxehtë.”
Fotografia e Irwand-it, e qetë por tronditëse, fsheh nxitimin e çmendur që ndodhte në spitale ndërsa Covid-19 godiste. Mbështjellësi plastik pasqyron dritën e ftohtë dhe të fortë të tavanit, ndërsa shtresat poshtë tij ngjasojnë me diçka që mund të kishte mbështjellë një trup në një funeral ceremonial mijëra vjet më parë.
Kjo figurë e frikshme qëndron në kontrast të plotë me ambientin bashkëkohor: një dhomë spitali anonime, bosh përveç një krevati dhe një televizori. Me cilësinë e saj të zymtë dhe pikturore, fotografia na kujton se edhe në një botë të industrializuar, jemi ende të cenueshëm.
“Gjatë gjithë kohës punova me mentorin tim këtu në Indonezi, Geert Van Castelren, një fotograf holandez. I tregoja atij imazhet që po kapja dhe e pyesja ‘nga mendon se po shkon kjo gjë’. Nëse flasim për përbërjen, sa më shumë që një imazh i ngjan klasikes, aq më i fortë është ndikimi i tij.”
Dhe fotografia e Irwand-it bëri me të vërtetë bujë. “Shumë njerëz akuzuan fotografinë si të sajuar,” thotë Irwandi. “Një këngëtar me dy milionë ndjekës mendonte se kjo ishte një sajesë dhe se Covid-i nuk ishte aq i rrezikshëm. Njerëzit thoshin se ishte një manekin brenda.
“Mund të imagjinoni nivelin e dezinformimit dhe lajmeve të rreme në atë kohë. Unë kisha akses për një detyrë shumë specifike. Natyrisht që është krejt ndryshe nga ajo që publiku mund të shihte ose ndiente.”
Irwandi mori një vendim të vetëdijshëm për ta bërë fotografinë në të njëjtën lartësi me trupin: nuk është një pamje nga sipër siç do ta kishte një mjek apo infermier. Ky pozicionim vendos shikuesin dhe subjektin në të njëjtin nivel.Kur isha në atë moment duke fotografuar dikë që mbështillej me plastikë. Po sikur të ishte ndonjë nga familja ime? Apo ndonjë mik? Më e mira që mund të bësh është të informosh të dashurit e tu se kjo po ndodh, dhe të kujdesesh për veten,” thotë Irwandi. “Mendoj se ky është mesazhi kryesor i fotografisë: nëse nuk vë maskën, ose nëse e refuzon shkencën, kjo është mënyra se si mund të përfundojnë njerëzit.”
Imazhi shkaktoi reagime edhe jashtë Indonezisë. Mori çmimin e dytë në kategorinë e lajmeve të përgjithshme në konkursin World Press Photo më 2021 dhe u nominua gjithashtu për çmimin Pulitzer.
Mes zhurmës së rrjeteve sociale rreth fotografisë, njerëzit vazhdonin të infektoheshin dhe të vdisnin. Deri në fund të vitit, më shumë se 800,000 raste ishin konfirmuar në Indonezi dhe mbi 20,000 njerëz kishin ndërruar jetë.
“Nuk ishte pacienti i parë që vdiq e që fotografova, dhe nuk do të jetë i fundit,” thotë Irwandi. “Vitin pasues, Xhakarta u kthye në epiqendrën e Covid-it në Azi. Mund të imagjinoni sa njerëz u ndikuan nga ata që mendonin se Covid-i nuk ishte i rrezikshëm, ose që mendonin se ‘e gjithë kjo është një sajesë, një lajm i rremë’, dhe ata njerëz gjithsesi vdiqën.”
Irwandi thotë se fotografia mori një kuptim të veçantë për të kur raportoi mbi varrosjet masive të viktimave të Covid-it në një varrezë një vit më vonë. Ai e vizitoi vendin dy herë brenda një jave dhe tashmë ishin hapur varre të reja për viktima të tjera. “Rreziku është i vërtetë, pavarësisht nëse njerëzve u pëlqen fotografia apo jo,” thotë ai. / BBC