Një studim i ri paraqet një plan të guximshëm: të lëshohet një anije kozmike sa një çip drejt vrimës së zezë më të afërt, e cila do të raportojë mbi fizikën më ekstreme në kozmos.
Autori i studimit, astrofizikanti Cosimo Bambi, e përshkruan idenë si “diku mes inxhinierisë së vështirë dhe fantashkencës”, por megjithatë e vendos atë në një afat kohor. Pajisjet mund të jenë gati brenda 20-30 vitesh, udhëtimi do të zgjasë rreth 70 vjet, dhe sinjali i kthimit do të mbërrijë në Tokë 80-100 vjet pas lëshimit.
Pse të vizitosh një vrimë të zezë?
Vrimat e zeza përqendrojnë gravitetin aq fort sa asgjë, madje as drita, nuk mund të shpëtojë prej tyre. Ato janë një fushë e përsosur për të testuar teorinë e relativitetit të përgjithshëm të Albert Ajnshtajnit, ku ekuacionet e tij arrijnë kufijtë e tyre. Vëzhgimet e teleskopëve dhe detektorët e valëve gravitacionale sugjerojnë se teoria e Ajnshtajnit është ende e vlefshme, por retë e gazit dhe të dhënat e zhurmshme e kufizojnë saktësinë e këtyre kontrolleve. Një mision nga afër do ta anashkalonte këtë problem duke dërguar instrumente direkt në vakumin e pastër rreth një vrime të zezë.
Aktualisht, “vrima e zezë më e afërt e njohur” është Gaia BH1, rreth 1,600 vite dritë larg. Por statistikat e Bambi-t sugjerojnë se shumë vrima të zeza të panjohura ndodhen shumë më afër, ndoshta vetëm 20-25 vite dritë larg. Gjetja e tyre do të kërkojë teknika të veçanta, si vëzhgimi i lakimit të dritës së yjeve kur një objekt i padukshëm kalon para tyre. Bambi beson se “është e arsyeshme të presim që mund të gjejmë një të afërt brenda dekadës së ardhshme”.
Si do të udhëtonte një anije kozmike?
Nuk do të përdoren raketa kimike, pasi ato janë shumë të ngadalta. Në vend të tyre, plani mbështetet te nanokraftet – çipa të vegjël të bashkangjitur në vela drite. Një grup lazerësh në Tokë do të godiste velën me fotone, duke e shtyrë anijen deri në një të tretën e shpejtësisë së dritës brenda pak minutave. Kjo teknologji po zhvillohet edhe nga projekti privat “Breakthrough Starshot” për të arritur yllin më të afërt me Tokën, Alpha Centauri. Me këtë shpejtësi, një sondë mund të përshkojë 25 vite dritë në rreth 75 vjet. Të dhënat do të dërgoheshin në Tokë, duke arritur pas rreth 25 vjetësh të tjera.
Çfarë do të kërkonin sondat?
Bambi përshkruan tri eksperimente kyçe:
* Konfirmimi i metrikës Kerr: Dy sonda motra do të orbitojnë vrimën e zezë në lartësi të ndryshme dhe do të krahasojnë orët e tyre dhe zhvendosjet drejt të kuqes. Përputhja e rezultateve do të tregonte nëse hapësirë-koha përreth ndjek vërtet parashikimet e Ajnshtajnit.
* Vëzhgimi i horizontit të ngjarjeve: Një sondë do të zhytet drejt kufirit të padukshëm. Nëse sinjali i saj zbehet saktësisht siç parashikon teoria, kjo do të konfirmonte ekzistencën e një horizonti klasik ngjarjesh. Një ndërprerje e papritur do të sugjeronte objekte më ekzotike, si “fuzzballs” (objekte pa horizont ngjarjesh).
* Kërkimi për ndryshime në konstantet e natyrës: Sondat do të testonin nëse konstantja e strukturës së hollë, një numër themelor i natyrës, mbetet e fiksuar brenda një fushe gravitacionale super të fortë.
Kostoja dhe përfitimet
Ndërtimi i grupit të lazerëve sot do të kushtonte rreth një trilion dollarë, por Bambi thekson se kostot e lazerëve po bien shpejt. Ai shton se projekte të tjera hapësinore mund të ndajnë të njëjtën bazë teknologjike.
Kritikët mund të vënë në dukje pritjen njëqindvjeçare për rezultate, por historia tregon se parashikime të tilla si valët gravitacionale (të parashikuara në 1916, të zbuluara në 2015) dhe siluetat e vrimave të zeza (të parashikuara në vitet ’70, të fotografuara në 2019) kërkuan dekada për t’u konfirmuar.
Bambi thotë: “Mund të tingëllojë vërtet çmendur dhe në njëfarë kuptimi më afër fantashkencës. Por njerëzit thanë se nuk do t’i zbulonim kurrë valët gravitacionale sepse janë shumë të dobëta. Ne i zbuluam – 100 vjet më vonë.”
Ky mision do t’i jepte njerëzimit pamjen më të afërt deri tani të asaj kufiri të çuditshëm ku hapësira, koha dhe lënda shndërrohen në diçka të re.
Gjetjet u publikuan në revistën “iScience”.
/Korrespodenti.