Teleskopi hapësinor Hubble ka fotografuar pamjen më të detajuar deri më sot të një komete që vjen nga jashtë sistemit tonë diellor. Kometa, e quajtur 3I/ATLAS, është zbuluar më 1 korrik 2025 nga teleskopi ATLAS në Kili dhe përfaqëson një nga objektet më të rralla që kanë kaluar pranë sistemit tonë. Ky është vetëm rasti i tretë i një komete të konfirmuar ndër-yjore, pas 1I/ʻOumuamua në vitin 2017 dhe 2I/Borisov në vitin 2019.
Sipas NASA-s, kometa ndodhet rreth 446 milionë kilometra nga Toka dhe po lëviz me një shpejtësi rreth 209 mijë kilometra në orë. Trajektorja e saj do ta çojë më afër Marsit sesa Tokës, duke mos paraqitur asnjë rrezik për planetin tonë. Megjithatë, për shkencëtarët, ky është një rast i veçantë për të studiuar një objekt që vjen nga thellësitë e hapësirës ndër-yjore.
Një vizitore nga hapësira e largët
Fotografia e fundit e Hubble-it tregon një re pluhuri në formë loti që rrethon bërthamën e kometës, ndërsa pas saj shtrihet një bishe e hollë pluhuri. Matjet e kryera nga ekipi i vëzhgimit kufizojnë madhësinë e bërthamës akullnajore në maksimum 5.6 kilometra, por vlerësimet sugjerojnë se ajo mund të jetë edhe shumë më e vogël, ndoshta vetëm 320 metra. Forma dhe përbërja e kësaj reje pluhuri japin të dhëna të rëndësishme mbi proceset që ndodhin kur një kometë afrohet me Diellin.
Zbulimi i hershëm i 3I/ATLAS i ka dhënë kohë shkencëtarëve për të organizuar një rrjet vëzhgimesh të koordinuara me teleskopë të ndryshëm në Tokë dhe në hapësirë. Ky bashkëpunim ndërkombëtar synon të mbledhë të dhëna të detajuara për strukturën, përbërjen kimike dhe dinamikën e lëvizjes së saj.
Rëndësia shkencore e zbulimit
Sipas ekspertëve, studimi i kometave ndër-yjore është një mundësi e rrallë për të kuptuar se si formohen dhe evoluojnë trupat qiellorë në sisteme të tjera yjore. Analiza e materialeve që përbëjnë 3I/ATLAS mund të tregojë nëse proceset e krijimit të kometave janë të ngjashme apo të ndryshme nga ato që kanë ndodhur në sistemin tonë diellor. Për shkak të origjinës së saj jashtë këtij sistemi, çdo grimcë pluhuri dhe akulli mbart informacione të pandryshuara për miliarda vjet.
Astronomët po përgatiten për perihelin e kometës — pikën më të afërt me Diellin — që pritet të ndodhë më 29 tetor 2025. Ky moment do të jetë vendimtar për të vëzhguar aktivitetin e saj në intensitetin maksimal, kur nxehtësia diellore do të shkaktojë avullimin e materialeve në sipërfaqe dhe formimin e bishtit të saj të plotë. Përveç Hubble-it, në këtë fazë do të përfshihen edhe teleskopë të tjerë si James Webb Space Telescope për të mbledhur të dhëna më të thelluara spektroskopike.
Për komunitetin shkencor, 3I/ATLAS nuk është vetëm një objekt interesant për t’u fotografuar, por një dritare e rrallë drejt sistemeve të tjera yjore. Çdo matje, imazh dhe analizë që do të realizohet në muajt e ardhshëm pritet të ndihmojë në hartimin e një tabloje më të plotë mbi origjinën dhe evolucionin e saj. Ky zbulim shërben si kujtesë se sistemi ynë diellor është vetëm një pjesë e vogël e galaktikës dhe se objekte të tilla, megjithëse të rralla, mund të vizitojnë hapësirën tonë në çdo kohë. /Inteligjenca n’3D