Shkencëtarët nga Oxford, Leeds dhe University College London (UCL) publikuan në shtator 2025 një studim që ndryshon mënyrën si e shohim bërthamën e Tokës.
Sipas tyre, bërthama e brendshme e planetit tonë ekziston vetëm falë pranisë së rreth 3.8% karbon. Ky element ka qenë thelbësor për ta lejuar hekurin e shkrirë të ngurtësohej në qendër të Tokës. Pa këtë proces, fusha magnetike nuk do të ishte formuar në fuqinë që e ka sot.
Temperatura arrin deri në 6,000°C, e barabartë me sipërfaqen e Diellit.
Megjithë këtë nxehtësi, presioni i jashtëzakonshëm mban bërthamën e brendshme në gjendje të ngurtë.
Rreth saj ndodhet bërthama e jashtme, e mbushur me metale të shkrira që lëvizin vazhdimisht. Kjo lëvizje gjigante e metaleve krijon geodinamën, motorin që prodhon fushën magnetike të Tokës.
Pse është kaq e rëndësishme fusha magnetike?
Fusha magnetike vepron si një mburojë e padukshme rreth planetit. Ajo devijon erërat e fuqishme diellore dhe ndalon rrezatimet kozmike të arrijnë në sipërfaqe.
Pa këtë sistem mbrojtës, atmosfera e Tokës do të ishte shkatërruar, dhe jeta, ashtu si e njohim, nuk do të kishte mundur të lulëzonte.
Karboni – elementi i harruar
Deri më sot besohej se hekuri dhe nikeli ishin materialet kryesore që formuan bërthamën. Por studimi i ri tregon se pa karbonin, nuk do të kishte filluar kurrë procesi i kristalizimit.
“Bërthama e ngurtë e Tokës, dhe fusha magnetike që mbështet jetën, i detyrohet ekzistencës së karbonit,” thotë një nga autorët e kërkimit.
Ky zbulim na kujton se ekzistenca jonë varet nga një kombinim i jashtëzakonshëm faktorësh. Një përqindje e vogël karboni, e fshehur thellë nën këmbët tona, ka bërë diferencën mes një planeti të pajetë dhe një bote të gjallë.
Ndërsa Marsi mbeti pa fushë magnetike dhe humbi pjesën më të madhe të atmosferës, Toka u mbrojt – falë një “sekreti” që fshihet 5,000 kilometra poshtë nesh. /Korrespodenti