Vrimat e zeza binare, dy vrima të zeza që rrotullohen rreth njëra-tjetrës, janë ndër fenomenet më magjepsëse të universit. Por një ekip shkencëtarësh nga Observatori Astronomik i Shangait (SHAO) ka zbuluar diçka edhe më të habitshme: duket se këto çifte vrimash të zeza nuk janë gjithmonë vetëm. Ata kanë gjetur dëshmi që sugjerojnë se një “gjigant” tjetër, ndoshta një vrimë e zezë supermasive, mund të ndikojë në lëvizjen e tyre.
Si u bë ky zbulim?
Shkencëtarët, të udhëhequr nga Dr. Wenbiao Han, analizuan një ngjarje të veçantë të valëve gravitacionale të quajtur GW190814. Kjo ngjarje ndodhi kur dy vrima të zeza u bashkuan, duke lëshuar valë gravitacionale që u kapën nga detektorët si LIGO dhe Virgo.
Ajo që e bëri këtë ngjarje të çuditshme ishte se dy vrimat e zeza kishin një raport mase shumë të pabarabartë, rreth 10:1. Për shkak të kësaj, ekipi mendoi se nuk mund të ishin formuar në mënyrë të izoluar. Në vend të kësaj, ata besojnë se ky çift i vrimave të zeza ishte pjesë e një sistemi me tre objekte, ku një vrimë e zezë supermasive ndikonte tek ato.
Si e zbuluan praninë e ‘Gjigantit’?
Ekipi krijoi një model matematikor që merrte parasysh efektin e një objekti të tretë. Kur një sistem binar rrotullohet rreth një objekti tjetër masiv, lëvizja e tij shkakton një lloj “zhvendosjeje Doppler” në valët gravitacionale. Kjo do të thotë që frekuenca e valës ndryshon pak, duke lënë një “gjurmë gishti” unike në sinjal.
Duke analizuar të dhënat e GW190814, ata gjetën se sinjali i valës gravitacionale përputhej shumë më mirë me modelin e tyre, i cili përfshinte ndikimin e një objekti të tretë, sesa me modelin tradicional të dy vrimave të zeza të izoluara. Kjo është dëshmia e parë e qartë ndërkombëtare e një gjëje të tillë.
Çfarë do të thotë kjo për të ardhmen?
Ky zbulim hap dyer të reja për të kuptuar se si formohen vrimat e zeza binare. Shkencëtarët mendojnë se shumë çifte të tilla mund të jenë pjesë e sistemeve më të mëdha e komplekse. Me detektorët e ardhshëm të valëve gravitacionale, si Einstein Telescope apo LISA, ata shpresojnë të gjejnë më shumë ngjarje si GW190814 dhe të kuptojnë më thellë misteret e universit.
/Korrespodenti