Lufta në Ukrainë dhe zgjedhjet presidenciale të SHBA-së dominuan gjatë samitit të NATO-s në Uashington këtë muaj.
Por larg skenës publike, planifikuesit ushtarakë të aleancës janë fokusuar në vlerësimin e kostos së madhe të mbrojtjes së Evropës.
Udhëheqësit e NATO-s ranë dakord për planet vitin e kaluar për rinovimin më të madh në tre dekada të aftësive të saj mbrojtëse, mes frikës në rritje të agresionit rus.
Prapa skenave, zyrtarët që nga ajo kohë po shqyrtojnë kërkesat minimale të mbrojtjes për të arritur ato plane, të cilat iu dërguan qeverive kombëtare javët e fundit.
Kërkesat minimale detajojnë mangësitë në ushtritë e NATO-s në fushat kryesore, duke ofruar një tregues të përafërt se sa miliarda euro mund të kushtojë për të rregulluar, tha planifikuesi ushtarak.
NATO synon t’i shndërrojë këto kërkesa në objektiva detyruese për qeveritë individuale për të siguruar mbrojtjen e Evropës deri në vjeshtën e vitit 2025.
Reuters foli me 12 zyrtarë ushtarakë dhe civilë në Evropë për planet e klasifikuara, të cilët përvijuan gjashtë fusha që aleanca 32-vendesh ka identifikuar si më të ngutshmet për t’u trajtuar.
Këto përfshijnë mungesa në mbrojtjen ajrore dhe raketa me rreze të gjatë, numrin e trupave, municionet dhe mungesën e komunikimeve të sigurta dixhitale në fushën e betejës, treguan bisedat me zyrtarët e NATO-s.
Zyrtarët folën në kushte anonimiteti për të diskutuar më lirshëm çështjet e sigurisë, ndërsa NATO ende nuk ka dhënë publikisht një vlerësim të kostove të përgjithshme.
Gjetjet tregojnë se NATO po përballet me një vonesë për të arritur qëllimet e saj në një kohë kur uniteti i saj mund të testohet nga kufizimet buxhetore midis anëtarëve të lartë evropianë dhe dallimet rreth asaj se sa i ashpër duhet të jetë qëndrimi i saj ndaj Rusisë.
Më e rëndësishmja, zgjedhjet presidenciale të këtij viti në SHBA kanë ngritur spektrin se fuqia kryesore e NATO-s mund të udhëhiqet nga një njeri kritik ndaj aleancës – ish-presidenti Donald Trump – i cili ka akuzuar partnerët evropianë se kanë përfituar nga mbështetja ushtarake e SHBA.
Në samitin e Uashingtonit të 9-11 korrikut, disa politikëbërës evropianë pranuan publikisht se, pavarësisht se kush do të fitojë zgjedhjet e nëntorit, kontinentit do t’i duhet të rrisë shpenzimet e tij ushtarake.
Në përgjigje të pyetjeve të Reuters, një zyrtar i NATO-s tha se udhëheqësit e aleancës kishin rënë dakord në Uashington se në shumë raste do të nevojiteshin shpenzime përtej 2% të PBB-së për të korrigjuar mungesat. Ai vuri në dukje se 23 anëtarë tani përmbushin kërkesën minimale prej 2%, ose e tejkalojnë atë.
“Pavarësisht nga rezultati i zgjedhjeve në SHBA, aleatët evropianë do të duhet të vazhdojnë të rrisin aftësitë e tyre mbrojtëse, gatishmërinë e forcave dhe rezervat e municioneve,” tha zyrtari i NATO-s.
NATO është në fazën më të lartë të gatishmërisë që nga Lufta e Ftohtë, me zyrtarët e saj më pesimistë, përfshirë ministrin gjerman të Mbrojtjes Boris Pistorius, duke paralajmëruar se një sulm nga Rusia në kufijtë e saj mund të ndodhë brenda pesë viteve.
Ndërkohë që ekonomia ruse është tashmë në një bazë lufte, qeveritë evropiane mund të përballen me rezistencë nëse kërkojnë më shumë para për shpenzimet e mbrojtjes nga taksapaguesit që tërhiqen nga shtrydhja e kostos së jetesës për t’u përgatitur për një luftë që duket një perspektivë e largët për shumëkënd, thonë analistët.
“Ne mund të presim të shohim të materializohet një reagim politik, veçanërisht nëse politikanët përpiqen të shpjegojnë shkurtimet diku tjetër me rritjen e buxheteve të mbrojtjes,” tha Eurointelligence, një shërbim lajmesh dhe analizash i fokusuar në BE më 12 korrik. /Top Channel