Administrata Trump në Uashington e sheh regjimin e Erdoganit dhe Turqinë në përgjithësi si një aleat shumë të dobishëm dhe pragmatik, sepse ata ndajnë të njëjtët rivalë dhe armiq.
Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan arrestoi liderët e të tre partive kryesore opozitare, nga kundërshtari më i madh Ekrem Imamoglu, tek nacionalisti Umit Ozdag e deri te i vetmi lider vërtet pro-evropian në Turqi, Selahattin Demirtaş.
Sulltani i kohës sonë mban në burg disa dhjetëra gazetarë dhe qindra aktivistë e luftëtarë për të drejtat e njeriut dhe disa dhjetëra mijëra njerëz të akuzuar për terrorizëm. Ai ka vënë nën kontroll mbi 90 për qind të mediave plus Al Jazeera, baza ushtarake turke në Katar ka prioritet dhe detyrim për të mbrojtur familjen në pushtet El Thani.
Ai ndryshoi Kushtetutën dhe e përshtati atë sipas masës së tij, duke i dhënë vetes autoritetin për të vendosur për gjithçka dhe për të zgjedhur të gjithë nga gjyqtarët dhe prokurorët, te dekanët e universiteteve dhe rektorët dhe drejtorët e shkollave fillore në provincat e thella. Ai diskriminon dhe trajton qytetarët me origjinë kurde në të njëjtën mënyrë siç i trajton regjimi i Netanyahut palestinezët.
Erdogan ka bërë në Siri gjithçka që Presidenti rus Vladimir Putin dëshiron të bëjë në Ukrainë. Ai nuk vendosi sanksione ndaj Rusisë, ai bleu sistemin raketor S-400 nga Moska, pavarësisht se Turqia është anëtare e NATO-s. Ai bëri marrëveshje energjetike dhe bërthamore (për përdorim civil) me Kremlinin. Ai ndihmoi Azerbajxhanin të kryente spastrimin etnik të armenëve nga Artsakh/Nagorno Karabakh. Ai konvertoi gjysmën e Libisë dhe të gjithë Bririn e Afrikës në protektoratin e tij.
Ai i shpalli ujërat territoriale të Qipros zonë ekskluzive ekonomike turke.
Regjimi në Ankara financon ndërtimin e xhamive dhe organizatave që përhapin Islamin dhe botëkuptimin turk në Ballkanin Perëndimor duke aplikuar të ashtuquajturën soft power. Ai kontrollon ushtrinë shqiptare dhe shërbimin lokal të inteligjencës. Në Bosnje dhe Hercegovinë, vetëm emri i tij flitet me frikë në Sarajevë, Banja Luka dhe Mostar. Në Mal të Zi, ai është i vetmi lider kundër të cilit nuk do të dëgjosh dhe nuk do të shohësh asnjë fjalë të shëmtuar apo kritikë serioze të shkruar, as nga pozita, as nga opozita, as nga ata që janë për shtet civil dhe as nga ata për entofederalizim, as nga gazetarët pro-evropianë me kusht dhe as nga gazetarët pro-rusë. Në Serbi i hapin tapetin e kuq dhe ministrat i këndojnë në vesh, ndërsa në rajonin e Rashkës/Sanxhak ai sponsorizon dhe ushqen nostalgjinë neo-otomane.
Sundimtari më jetëgjatë pas Lukashenkut dhe Putinit në Kontinentin e Vjetër, ka shantazhuar BE-në për dhjetë vjet me emigrantë nga Azia dhe Afrika, poshtëroi Presidenten e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen pa u ndëshkuar, kërcënon herë pas here anëtarët e BE-së, Greqinë dhe Qipron. Askush nuk po i kërkon atij të kthejë një të tretën e territorit të një anëtari të BE-së që është pushtuar prej 50 vitesh. Në Bruksel, kur bëhej fjalë për Serbinë, thanë se Qiproja nuk mund të ishte precedent dhe tani thonë se do të përdorin ishullin lindor të Mesdheut si model për Ukrainën.
E gjithë kjo, kryesisht me të drejtë, respektohet për liderët/autokratët e mëdhenj planetarë, rajonalë dhe lokalë, presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan falet, kalohet në heshtje ose largohet. Nuk shkruhen artikuj për të, nuk bëhen emisione televizive, nuk bëhen deklarata, nuk postohen në rrjetet sociale si pushtetarët e tjerë të ngjashëm me të.
Kur ish-kryeministri italian Mario Draghi më në fund tha se “cari iku”, domethënë se Erdogan është vetëm një nga diktatorët me të cilin duhet bashkëpunuar për arsye pragmatike, duke mbrojtur nderin e Evropës, dhe Von der Leyen pas poshtërimit në Ankara, Paris, Berlin dhe Bruksel heshti.
Nëse mund t’i atribuojmë pragmatizmit politik profilin e ulët apo favorizimin e politikanëve ndaj Presidentit të Turqisë, qofshin ata në pushtet apo në opozitë, nuk është shumë e qartë pse gazetarët, analistët, intelektualët, sektori joqeveritar, përgjithësisht njerëzit që kanë diçka dhe dinë të thonë, heshtin ose relativizojnë ose minimizojnë rolin e Erdoganit që luan (keq).
Është tregues se në Mal të Zi dhe në vende të tjera të rajonit kemi dhjetëra e qindra kritikë për çdo lider, që nga presidenti amerikan Donald Trump, dy perandorët e padeklaruar Xi Jinping dhe Vladimir Putin, kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu, përmes liderëve evropianë si Emmanuel Macron, e deri te pushtetarët lokalë të udhëhequr nga Viktor Orban, Aleksandar Ramiç dhe Aleksandar Vucic.
Është për t’u habitur sesi Erdogani “falet”, justifikohet apo kërkohet fjalë mirëkuptimi për të njëjtat lëvizje, vendime, fjalor, ndërkohë që kolegët e tij kritikohen ashpër. Edhe pse, të them të drejtën, nuk është se këto kritika i shqetësojnë shumë apo i prishin humorin.
Kritikët e Donald Trump dhe përpjekjet e tij për të centralizuar pushtetin dhe për t’u marrë me të ashtuquajturën kulturë vouk heshtën gjatë gjithë viteve të mëparshme, duke parë transformimin e Turqisë në një “autokraci elektorale” dhe islamizimin e qetë të vendit, ku edhe Santa Claus dhe pema e Krishtlindjes shqetësohen.
Shumica dërrmuese e atyre që me të drejtë respektojnë ambiciet perandorake të Putinit, vrasjet e opozitarëve, gazetarëve dhe aktivistëve, e kalojnë në heshtje faktin se regjimi i Erdoganit është kampion për numrin e gazetarëve të arrestuar, opozitarëve, aktivistëve civilë, filantropistëve dhe një vend ku proceset kafkiane janë një dukuri e rregullt. Në Turqinë e Erdoganit, sundimi osman është rikthyer në fuqi: kadi ju padit, kadi ju gjykon.
joqeveritare, intelektualëve, me fjalë të tjera, të gjithë atyre që nuk janë nën kontroll ose nuk janë në vijën e politikës së planifikuar. Nuk është e tepruar të thuhet se ata janë “të moderuar” në krahasim me Erdoganin dhe makinën e tij propagandistike, për të mos përmendur efektin e përforcuar nga madhësia dhe fuqia e Turqisë.
Për njëzet e tre vjet, Erdogan është tallur ose abuzuar me vlerat dhe normat evropiane si dhe marrëveshjet me BE-në pa asnjë sanksion, pasojë apo izolim. Fakti që BE praktikisht ngriu negociatat e anëtarësimit me Turqinë është në thelb një favor për Erdoganin. Në këtë mënyrë, BE-ja humbi një instrument për të ndikuar në Turqi dhe Erdogan, pasi përdori procesin e anëtarësimit në BE për të nënshtruar ushtrinë (një nga rregullat bazë në procesin e negociatave me BE-në është kontrolli civil mbi forcat e armatosura) dhe theu strukturën republikane brenda të ashtuquajturit shtet i thellë, iu drejtua rivendosjes së perandorisë.
Ballkani Perëndimor rrezikon seriozisht të gjendet në një lloj përsëritjeje të shekullit të 19-të, kur rajoni mbeti një shekull i tërë më shumë seç duhej të ishte nën sundimin e drejtpërdrejtë ose të tërthortë otoman, sepse fuqitë perëndimore të asaj kohe preferonin Perandorinë Turke që po vdiste ndaj Perandorisë Ruse në zhvillim, e cila duhej të mbyllte aksesin në të ashtuquajturat dete të ngrohta.
Administrata Trump në Uashington e sheh regjimin e Erdoganit dhe Turqinë në përgjithësi si një aleat shumë të dobishëm dhe pragmatik, sepse ata ndajnë të njëjtët rivalë dhe armiq përgjatë shtrirjes nga Ballkani dhe Magrebi në perëndim deri në Kinë në lindje dhe Afrikë në jug. Amerikanët duan të reduktojnë praninë e tyre në atë pjesë të botës dhe për rrjedhojë kostot, turqit si frenues për aspiratat hegjemoniste të Rusisë, Kinës dhe Iranit janë një aleat pothuajse ideal.
Ekziston edhe një ndryshim i madh. Turqia e Erdoganit nuk është Perandoria Osmane e dyqind viteve më parë, por një fuqi rajonale shumë dinamike dhe në rritje me ambicie për t’u bërë një trikontinentale. Ai dimension dhe synim i Turqisë nuk do të ndryshojë as me një ndryshim të mundshëm pushteti në Ankara. Ekrem Imamoglu ose Mensur Javash do të ishin vetëm një fytyrë më e bukur, më e sjellshme, më e ëmbël dhe më e arsyeshme e të njëjtës politikë të jashtme dhe ambicie gjeostrategjike./ Vijesti