Saharaja, shpesh e menduar si një shkretëtirë e pafundme dhe e thatë, është në fakt një nga aleatët më të papritur dhe më të rëndësishëm të natyrës në mbajtjen e ekosistemeve jetike në mbarë globin.
Përmes një procesi natyror mahnitës, pluhuri i saj i pasur me minerale udhëton mijëra kilometra, duke ushqyer pyje shiu, duke fertilizuar oqeanet dhe duke mbështetur bimësinë në kontinente të largëta.
Ky fenomen, i njohur si transporti i pluhurit Saharian, është thelbësor për mbijetesën e disa prej ekosistemeve më të rëndësishme në botë. Sipas një studimi të NASA-s të botuar në NASA Earth Observatory, pluhuri i Saharasë është burimi kryesor i fosforit, një lëndë ushqyese kritike, për Pyllin e Amazonës [1].
Pa këtë furnizim natyror, toka e varfër e Amazonës nuk do të mund të mbështeste shkallën e lartë të biodiversitetit dhe rritjes që ka sot.
Si funksionon ky proces?
Nisja: Era e fortë në shkretëtirën e Saharasë ngre sasi të mëdha të pluhurit dhe rërës nga toka. Kjo rërë është e pasur me minerale thelbësore si fosfori, hekuri, kaliumi dhe kalciumi.
Pluhuri, i ndihmuar nga erërat tregtare dhe stuhitë, udhëton në lartësi të mëdha përmes atmosferës, duke përshkuar Oqeanin Atlantik [2]. Ky udhëtim mund të zgjasë disa ditë apo javë.
Kur pluhuri arrin mbi pyllin e shiut të Amazonës ose mbi oqeane, reshjet dhe graviteti bëjnë që grimcat të bien në tokë ose në ujë.
Bimët dhe fitoplanktoni në oqeane thithin lëndët ushqyese të depozituara. Për shembull, hekuri ndihmon në rritjen e fitoplanktonit, i cili është baza e zinxhirit ushqimor detar. Po kështu, fosfori i transportuar nga Sahara shërben si pleh natyror për pemët dhe bimët e Amazonës, duke kompensuar erozionin e vazhdueshëm të tokës.
Pse është ky proces thelbësor?
Ky proces është një shembull i shkëlqyer i vetërregullimit të natyrës. Nëse ky transport natyror i pluhurit nuk do të ndodhte, pasojat do të ishin katastrofike. Pyjet e shiut me rërë, si ai i Amazonës, do të shteronin shpejt nga lëndët ushqyese dhe do të fillonin të degradoheshin, duke ndikuar jo vetëm në biodiversitetin, por edhe në ciklet globale të karbonit dhe klimës.
Gjithashtu, produktiviteti i oqeaneve do të binte, duke rrezikuar popullatat e peshqve dhe balenave dhe duke dëmtuar seriozisht ekosistemet detare.
Sipas studimeve shkencore të botuara në Nature Geoscience, rreth 22,000 ton fosfor nga Sahara mbërrin në Amazonë çdo vit [3]. Ky është një proces i vazhdueshëm dhe jetik që tregon se si sistemi ynë planetar funksionon si një entitet i vetëm i ndërlidhur.
Natyra ka krijuar një mekanizëm për të mbrojtur dhe mbajtur veten, duke përdorur një prej mjediseve më të vështira në botë – shkretëtirën e Saharasë – për të ushqyer ekosistemet më të pasura dhe më të rëndësishme.
Ky fenomen na kujton se lidhjet natyrore janë komplekse dhe thelbësore për ekzistencën e jetës në Tokë, duke na treguar se edhe një shkretëtirë mund të jetë një burim i jashtëzakonshëm jete.
/Korrespodeneti