Analizë nga Brett H. McGurk | CNN |
Gjatë fushatës elektorale, Donald Trump premtoi se do t’i jepte fund luftës në Ukrainë ditën e parë të presidencës së tij dhe do të përfundonte me shpejtësi edhe luftën në Gaza. Por gjashtë muaj pas marrjes së detyrës, paqja në të dy frontet duket më larg se kurrë.
Në Gaza, negociatat për armëpushim dhe shkëmbim pengjesh që vetëm pak javë më parë kishin shpresa të mëdha, kanë dështuar dhe situata humanitare është katastrofike. Në Ukrainë, përpjekjet diplomatike janë përballur me sulmet ajrore më të mëdha të Rusisë deri më sot.
Shembuj nga historia
Përfundimi i një lufte është një nga detyrat më të vështira diplomatike, dhe Trump nuk është presidenti i parë që e mëson këtë në mënyrën më të vështirë:
Dwight D. Eisenhower në vitin 1952 premtoi se do përfundonte luftën në Kore dhe pas zgjedhjes, iu deshën 7 muaj dhe kërcënime për përshkallëzim që të arrihej armëpushimi, një marrëveshje që vetëm e ngriu gjendjen, por nuk e përfundoi luftën.
Richard Nixon në vitin 1968 premtoi fund “me nder” të luftës në Vietnam, por gjatë mandatit të tij lufta u përshkallëzua dhe vetëm pas rizgjedhjes, në vitin 1973, nënshkroi marrëveshjen e Parisit.
Barack Obama, gjithashtu premtoi përfundimin e luftës në Irak, por ndoqi planin e përgatitur nga administrata e Bushit për tërheqje graduale.
Donald Trump, si president në mandatin e parë, premtoi një “plan sekret” për të mposhtur ISIS, por në realitet ndoqi planin e trashëguar nga Obama dhe e përfundoi atë në vitin e tretë të mandatit të tij, përcjell A2 CNN.
Gaza: Nuk ka hapësirë për marrëveshje
Një djalë palestinez inspekton dëmet në vendin e një sulmi ajror izraelit gjatë natës në shkollën Halima Saadiya në Jabalia, në veri të Rripit të Gazës, më 11 korrik. Bashar Taleb/AFP/Getty Images
Në Gaza, grupi Hamas ka një kërkesë kryesore që nga dita kur kreu sulmin e 7 tetorit 2023: të mbetet në pushtet nën një armëpushim të njohur ndërkombëtarisht dhe një plan rindërtimi. Hamas nuk ka pranuar as të diskutojë për dorëzimin e kontrollit të sigurisë një force tjetër, qoftë ajo arabe apo palestineze.
Kjo kërkesë refuzohet kategorikisht nga Izraeli, i cili kërkon që Hamas të mos mbetet në pushtet në fund të luftës. Edhe SHBA, Britania dhe vende të tjera e mbështesin këtë qëllim. Prandaj, meqenëse nuk ka asnjë “Zonë Marrëveshjeje të Mundshme” (ZOPA), fokusi është zhvendosur te marrëveshje të pjesshme dhe të përkohshme.
Plani i propozuar nga administrata Biden përfshinte një armëpushim fazor në këmbim të lirimit të pengjeve, tërheqjen e ushtrisë izraelite nga zonat e populluara dhe një rritje të ndihmës humanitare. Ky plan u miratua edhe nga Këshilli i Sigurimit i OKB-së. Por Hamas e ka refuzuar për shkak se nuk pranon të heqë dorë nga pushteti.
Ukraina: Gjithashtu pa mundësi marrëveshjeje
Në këtë fotografi të shpërndarë nga agjencia shtetërore ruse Sputnik, Presidenti i Rusisë Vladimir Putin dhe Emisari i Posaçëm i SHBA Steve Witkoff mbërrijnë për bisedimet e tyre në Moskë më 25 prill. Kristina Kormilitsyna/Pool/Sputnik/Getty Images
Në Ukrainë, qëllimi i Rusisë është të aneksojë territore dhe të dobësojë totalisht shtetin ukrainas. Ndërkohë, Ukraina kërkon të çlirojë territoret e pushtuara dhe të sigurojë mbështetje ushtarake nga Perëndimi.
Edhe këtu, nuk ekziston një hapësirë për marrëveshje mes palëve. Prandaj, strategjia e SHBA-së ka qenë forcimi i pozitës së Ukrainës përmes ndihmës ushtarake dhe sanksioneve ndaj Rusisë, ndërsa përpiqej të negocionte marrëveshje të vogla, si shkëmbime të të burgosurve.
Trump, gjatë këtyre gjashtë muajve, ka pasur një qëndrim të paqëndrueshëm: në shkurt fajësoi Zelenskyn si pengesë për paqen, pastaj në mars fajësoi Rusinë. Ai ndërpreu ndihmën ushtarake për Ukrainën dhe më pas e riktheu. Këto lëvizje pa një strategji të qartë i dhanë mundësi Putinit të përshkallëzojë sulmet dhe të besojë se mund ta fitojë luftën.
Situata humanitare në Gaza, një kolaps i plotë
Gjatë administratës Biden, pati përpjekje të përditshme për të koordinuar ndihmën humanitare në Gaza dhe për të mbajtur presion mbi të gjitha palët, përfshi edhe Izraelin.
Ndryshe nga Biden, Trump:
Ka shfuqizuar pozicionin e koordinatorit për ndihmën humanitare
Ka shuar USAID-in
Ka heshtur për bllokadën 77-ditore izraelite të ndihmave
Ka kërkuar zhvendosje masive të palestinezëve nga Gaza
Ka mirëpritur politikanë ekstremistë izraelitë në resortin e tij Mar-a-Lago
Vetëm në 48 orët e fundit, si pasojë e presionit ndërkombëtar, SHBA dhe Izraeli kanë lejuar sërish hyrjen e ndihmave përmes OKB-së.
Rruga përpara
Për Gazën: Prioriteti kryesor duhet të jetë ndihma humanitare. Presioni ndaj Izraelit për të lejuar ndihmat duhet të jetë i qëndrueshëm. SHBA duhet të rikthejë funksionin e koordinatorit të ndihmës. Negociatat për armëpushim nuk duhet të braktisen. Nëse është e nevojshme, presioni për kompromis duhet të ushtrohet edhe ndaj Izraelit.
Për Ukrainën: Trump ka ndryshuar qëndrim dy javë më parë, duke premtuar ndihmë ushtarake përmes NATO-s dhe sanksione për vendet që blejnë energji nga Rusia (si India dhe Kina). Kjo qasje duhet të vazhdojë me vendosmëri. Qëllimi është të përforcohet mbrojtja ukrainase dhe të dërgohet një sinjal serioz ndaj Putinit se Perëndimi është i bashkuar dhe i vendosur.
Premtimet elektorale janë një gjë, realiteti i diplomacisë globale është diçka tjetër. Nëse administrata e Trump do të ketë sukses në 6 muajt e ardhshëm, do të varet nga gatishmëria për të qëndruar te politikat e reja dhe për t’i dhënë prioritet diplomacisë së qëndrueshme dhe ndihmës njerëzore.