Lufta për tokë dhe sovranitet ka ndikuar thellë politikën botërore dhe ka shkaktuar konflikte e ndryshime kufijsh për shekuj me radhë. Mosmarrëveshjet territoriale zakonisht lindin nga pretendime historike, trashëgimi koloniale dhe interesa strategjike, duke krijuar tensione afatgjata mes shteteve. Të kuptuarit e këtyre konflikteve ndihmon për të kuptuar më mirë marrëdhëniet ndërkombëtare dhe vështirësitë për të arritur paqe të qëndrueshme.
1. Kashmiri
Rajoni i Kashmirit ka qenë një vatër konflikti mes Indisë dhe Pakistanit që nga ndarja e vitit 1947, ndërsa edhe Kina pretendon pjesë të tij. Ky konflikt ka shkaktuar disa luftëra, armëpushime dhe trazira të vazhdueshme. OKB-ja ka tentuar të ndërmjetësojë, por zgjidhja përfundimtare ende mungon.
2. Palestina dhe Izraeli
Konflikti mes hebrenjve dhe arabëve për tokën ka mbi një shekull që vazhdon. Ai u përshkallëzua pas krijimit të Izraelit në vitin 1948, duke sjellë luftëra dhe tensione të vazhdueshme. Palestinezët kërkojnë shtetin e tyre, ndërsa Gaza, Bregu Perëndimor dhe Jerusalemi janë pikat kryesore të konfliktit. Përpjekjet diplomatike ndërkombëtare nuk kanë sjellë ende paqe të qëndrueshme.
3. Saharaja Perëndimore
Konflikti në Saharanë Perëndimore përfshin Marokun, popullsinë vendase sahraui dhe Frontin Polisario. Procesi i paqes i OKB-së ka mbetur i bllokuar. Rajoni është i pasur me burime natyrore, si fosfate dhe peshkim, dhe ndoshta edhe naftë. Mijëra sahraui jetojnë si refugjatë në kampe në Algjeri.
4. Krimea
Në vitin 2014, Rusia aneksoi Krimenë nga Ukraina, veprim i dënuar gjerësisht si shkelje e së drejtës ndërkombëtare. Gadishulli ka rëndësi të madhe ushtarake për Rusinë dhe vlerë kulturore. Aneksimi çoi në sanksione ndërkombëtare dhe përshkallëzoi konfliktin në Ukrainën lindore. Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut ka evidentuar shkelje të të drejtave të njeriut në Krime pas aneksimit.
5. Tajvani
Kina e konsideron Tajvanin si një provincë të sajën, ndërsa Tajvani funksionon si një shtet demokratik me qeveri dhe ushtri të pavarur. Statusi i tij ndërkombëtar mbetet i paqartë, pasi shumë vende njohin Kinën. Tensionet janë rritur për shkak të tregtisë, mbrojtjes dhe marrëdhënieve diplomatike, sidomos pas vizitave politike amerikane.
6. Ishujt Falkland (Malvine)
Sovraniteti mbi Ishujt Falkland është i kontestuar mes Britanisë së Madhe dhe Argjentinës. Në vitin 1982 u zhvillua një luftë e shkurtër, që përfundoi me rikthimin e kontrollit britanik. Ishujt kanë rëndësi strategjike dhe ekonomike, përfshirë mundësinë e naftës. Banorët e ishujve vazhdimisht kanë shprehur dëshirën për të mbetur britanikë.
7. Ishujt e detit të Kinës Jugore
Ishujt Spratly dhe Paracel pretendohen nga Kina, Filipinet, Vietnami dhe vende të tjera. Zona është shumë e rëndësishme për peshkimin, burimet e energjisë dhe rrugët kryesore detare të tregtisë botërore. Kina ka ndërtuar ishuj artificialë dhe i ka militarizuar, duke rritur tensionet. Në vitin 2016, një gjykatë ndërkombëtare vendosi kundër pretendimeve të Kinës, por Pekini vazhdon veprimet e tij.
8. Akullnaja Siaçen
Akullnaja Siaçen ndodhet në male shumë të larta dhe është fushëbeteja më e lartë në botë. Që nga viti 1984, India dhe Pakistani mbajnë trupa ushtarake atje, ku shumë viktima shkaktohen nga kushtet ekstreme të motit. Zona ka rëndësi strategjike ushtarake.
9. Nagorno-Karabaku
Nagorno-Karabaku njihet ndërkombëtarisht si pjesë e Azerbajxhanit, por ka qenë objekt konflikti me Armeninë për dekada. Lufta më e madhe ndodhi në vitet 1990 dhe shpërthime të reja ndodhën në 2020 dhe 2023. Përpjekjet ndërkombëtare për paqe nuk kanë dhënë ende rezultat të qëndrueshëm.
10. Gadishulli Korean (DMZ)
Pas Luftës së Dytë Botërore, Koreja u nda në Veri dhe Jug. Lufta Koreane (1950–1953) çoi në krijimin e Zonës së Demilitarizuar (DMZ), një nga kufijtë më të fortifikuar në botë. Ajo simbolizon ndarjen ideologjike të Luftës së Ftohtë. Edhe pse ka pasur takime diplomatike, tensionet vazhdojnë.
Përfundim
Mosmarrëveshjet territoriale tregojnë luftën e vazhdueshme të njerëzimit për identitet, burime dhe pushtet. Këto konflikte nxjerrin në pah nevojën për dialog, diplomaci dhe zgjidhje paqësore për të shmangur përshkallëzimin. Siç thekson edhe OKB-ja, zgjidhja paqësore e konflikteve është një parim themelor i së drejtës ndërkombëtare dhe thelbësore për ruajtjen e paqes globale. / History Collection