Universi është i pafundësisht i madh, me miliarda galaksi dhe triliona planetë, por pavarësisht kërkimeve të gjata, njerëzimi ende nuk ka gjetur prova të qarta për jetë jashtëtokësore. Ky mister, i njohur si “Paradoksi i Fermisë”, mbetet një nga pyetjet më të mëdha të shkencës moderne.
Shkencëtarët llogarisin se vetëm në Rrugën e Qumështit ekzistojnë rreth 200 miliardë yje, shumica me sisteme planetare rreth tyre. Teleskopi hapësinor James Webb dhe misionet e tjera të NASA-s kanë zbuluar qindra ekzoplanetë të ngjashëm me Tokën, ku kushtet mund të jenë të përshtatshme për jetë.
Në teori, probabiliteti që jeta të ekzistojë diku tjetër duket i lartë. Por pyetja mbetet: pse nuk kemi gjetur asnjë gjurmë, asnjë sinjal dhe asnjë vizitor?
Çfarë është Paradoksi i Fermisë?
Ky koncept u shpreh për herë të parë nga fizikani italian Enrico Fermi në vitet 1950, kur pyeti: “Po të ketë kaq shumë mundësi për jetë inteligjente në univers, ku janë të gjithë?”
Ky paradoks lidhet me kontrastin mes probabilitetit të lartë matematikor të ekzistencës së jetës dhe mungesës së provave konkrete.
Katër shpjegimet më të zakonshme:
1. Distancat kozmike janë shumë të mëdha
Edhe nëse ekziston një civilizim i avancuar, distanca midis yjeve është e tillë që komunikimi do të kërkonte mijëra apo miliona vite. Valët e radios që ne dërgojmë në hapësirë humbasin shpejt, ndërsa udhëtimi fizik i anijeve është ende përtej kapaciteteve tona teknologjike.
2. Civilizimet janë jetëshkurtra
Një tjetër teori sugjeron se civilizimet teknologjike nuk zgjasin shumë. Luftërat, ndryshimet klimatike apo shkatërrime të tjera mund t’i zhdukin para se të arrijnë të kontaktojnë të tjerët. Ndoshta jeta inteligjente lind shpesh, por zhduket po aq shpesh.
3. “Hipoteza e Zoodit” – ata po na vëzhgojnë
Disa shkencëtarë dhe filozofë besojnë se civilizimet e avancuara mund të ekzistojnë, por kanë zgjedhur të mos ndërhyjnë tek ne. Ashtu si njerëzit që vëzhgojnë kafshët në një park natyror pa u përzier, edhe ata mund të na shohin, por të qëndrojnë të padukshëm.
4. Jeta është shumë e rrallë
Një skenar më pesimist është që Toka është një rast i jashtëzakonshëm. Kushtet e nevojshme për jetën mund të jenë aq specifike, sa që të jenë përmbushur vetëm një herë në miliarda raste. Në këtë rast, njerëzimi mund të jetë i vetmi inteligjent në universin e njohur.
Kërkimet që vazhdojnë
Shkenca nuk është ndalur së kërkuari. Projekte si SETI (Search for Extraterrestrial Intelligence) përdorin antena gjigante për të kapur sinjale të mundshme nga yjet e largët. Deri tani janë analizuar miliona frekuenca, por asnjë mesazh i qartë nuk është gjetur.
Ndërkohë, teleskopët modernë si James Webb analizojnë atmosferat e ekzoplanetëve për gjurmë kimike të jetës, si oksigjeni, metani ose uji. Zbulimet e ardhshme mund të ofrojnë të dhëna të reja.
Shkencëtarët gjithashtu po studiojnë planetët dhe hënat brenda sistemit tonë diellor. Mars, Europa (hëna e Jupiterit) dhe Enceladus (hëna e Saturnit) janë kandidatë të fortë për të pasur ujë nëntokësor dhe ndoshta mikrobe.
Çfarë do të thotë për njerëzimin Paradoksi i Fermisë?
Paradoksi i Fermisë nuk është thjesht një pyetje shkencore – ai prek edhe filozofinë dhe vendin tonë në univers.
• Nëse jeta është e zakonshme, atëherë ne jemi pjesë e një komuniteti kozmik që ende nuk e kemi takuar.
• Nëse jeta është e rrallë, atëherë Toka është një thesar unik, dhe ruajtja e saj bëhet akoma më e rëndësishme.
Deri sot, nuk kemi prova të drejtpërdrejta për jetë inteligjente jashtëtokësore. Por çdo vit teknologjia jonë përparon dhe horizonti i njohurive tona zgjerohet. Paradoksi i Fermisë mbetet një kujtesë se pyetjet më të mëdha shpesh janë më të vlefshme se përgjigjet.
Siç thonë astrofizikanët: “Nëse nuk jemi vetëm, do të jetë një zbulim i madh. Nëse jemi vetëm, atëherë përgjegjësia jonë për planetin tonë dhe për jetën është edhe më e madhe.” /Inteligjenca n’3D